تاریخ فقه اسلامی در سده های نخستین: از آغاز اسلام تا شکل گیری مکتب اصحاب حدیث

تاریخ فقه در ایران و به‌طور کلی در سراسر تمدن اسلامی تاریخ اندیشه‌ورزی دربارهٔ آیین‌های هویت‌ساز عبادی و حقوقی است؛ یعنی مسائلی که طی قرن‌ها مهم‌ترین مسائل اجتماعی محسوب شده، جریان‌ساز بوده، مهم‌ترین تحولات فرهنگی و سیاسی را شکل داده و همواره خود نیز از آن‌ها اثر پذیرفته‌اند. فقه در تمدن‌های نقل‌محور همان جایگاهی را داراست که فلسفه در تمدن‌های مبتنی‌بر عقلِ خودبنیاد دارد. نیاز مسلمانان به آیین‌های وحدت‌بخش و هویت‌آفرین سبب علمِ فقه – دانش کشف و تفسیر این آیین‌ها – چنین مهم تلقی شود. بنابراین برای شناخت ماهیت فقه باید کارکرد آیین‌ها را از منظر علوم اجتماعی بازجست. مهم‌ترین حرف مؤلف در این اثر نیز همین است.
رسالت‌محوری مؤلف در این اثر معرفی علم تاریخ و بازنمایی ضرورت آشنایی با آن است. به همین منظور تلاش مؤلف این است که دانشجویان را با نوع نگاه تاریخ‌نگارانه، علوم یاری‌رسان به مورخان، شیوهٔ تحلیل تاریخی، رابطهٔ میان تاریخ و سایر علوم اجتماعی و درنهایت کاستی‌ها و نقاط ناپژوهیده در حوزهٔ مطالعات تاریخ فقه اسلامی و منابع دست اول آن آشنا کند.