جلدهای پنجم تا نهم مجموعه مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعه در دورهٔ قاجار، شامل نامهها، اعلامیهها، تلگرامها، مقالات، و رسائل سیاسی علما و روحانیونی است که در فاصلهٔ زمانی آغاز استبداد صغیر در ۲۳ جمادیالاول ۱۳۲۶ ق تا پایان سال ۱۳۲۸ ق، به صورت فردی یا جمعی به نگارش درآمده است.
در این دورهٔ تاریخی کوتاه اما پرتنش، حوادث سیاسی مهمی رخ داد که علما، روحانیون، انجمنها و مجامع روحانی را ناگزیر به اعلام مواضع سیاسی آشکار و حادی نمود؛ همچون بمباران مجلس شورای ملی و قتل و دستگیری مشروطهخواهان؛ قیام آذربایجان، گیلان و اصفهان در حمایت از مشروطیت؛ خلع محمدعلیشاه از سلطنت و جلوس سلطان احمدشاه به اریکهٔ قدرت؛ اعدام و تبعید رجال روحانی مخالف مشروطه؛ ورود قوای روس به شمال و انگلیس به جنوب کشور؛ گشایش دورهٔ دوم مجلس؛ آزادی کامل مطبوعات و تشدید بحرانها؛ تهدید و ترور رهبران روحانی مشروطهخواه؛ ناتوانی دولت و مجلس در بیرونراندن قوای متجاوز؛ مشکلات فزایندهٔ دولتهای جدید مشروطه در ایجاد امنیت و ادارهٔ کشور؛ …
مطالب این مجموعه برحسب توالی تاریخی رویدادها تنظیم شده است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.