تربیت احساسات

در دهه‌های اخیر رمان تربیت احساسات هم در میان خوانندگان عام و هم نزد اهل ادب و ناقدان هنری تا اندازه‌ای مادام بوواری را درسایه برده و خود به عنوان شاهکار فلوبر و یکی از سرچشمه‌های بنیایدن ادبیات مدرن اروپایی مطرح شده است. شاید دلیل این اقبال آن باشد که مادام بوواری تجسم نظم و انسجام رمان کلاسیک فرانسوی است، اما کتاب حاضر نمونهٔ کامل اثری است که چندگونگی و انقطاع و آشوب رمان مدرن را به نمایش می‌گذارد و در آن از ساختار هرمی رمان کلاسیک خبری نیست. با این همه، تربیت احساسات همواره اثری عاطفی و «شخصی» تلقی شده که در آن مضمون احساسات با شرح رویدادهایی تاریخی درهم می‌آمیزد، کتابی که در وصف امیدباختگی‌ها و دلسردی‌های فردی و نیز در توضیح یأس و انحطاطی اجتماعی در پی زوال توهم‌هایی که انگیزهٔ تکان‌هایی انقلابی بود.