روسو، کانت، گوته

ارنست کاسیرر، اندیشمند برجستهٔ نیمهٔ نخست این سده، که در ایران کمابیش شناخته شده است، گذشته از پیوند نزدیکی که با فلسفهٔ کانت داشت، دربارهٔ فرهنگ و اندیشهٔ دورهٔ روشنگری نیز صاحب‌نظر، و شیفتهٔ روسو، بود. کاسیرر از طریق کانت به روسو رسید و او را از چشم کانت نگریست. او در رسالهٔ نخست این دفتر، نزدیکی‌های این دو متفکرِ سخت ناهمانند را آشکار می‌کند و می‌گوید کانت برجسته‌ترین خوانندهٔ آثار روسو در سدهٔ هجدهم، و ستایندهٔ او، بوده و اعتقاد داشته روسو بازگشت انسان به طبیعت خویش را به مفهوم شکوفایی عالی‌ترین توانایی‌های او می‌خواسته است. در رسالهٔ دوم، در پی اذعان به تفاوت‌های کانت و گوته، تقارب‌های آن دو را نیز می‌بیند و نشان می‌دهد هر یک به نوعی کشف کرده‌اند صورت (فرم) و آزادی در عین آن که به دشواری تلفیق می‌شوند، ضروریِ یکدیگرند.