راه‌های ابریشم نو

پایان قرن نوزدهم، فردیناند فون ریشتهوفن، جغرافی‌دان آلمانی، اصطلاحی ساخت برای توصیف شبکهٔ دادوستد چین در عصر خاندان هان با بقیهٔ جهان. نامش را گذاشت «راه‌های ابریشم» و این اصطلاح به مذاق همه، از اهل علم گرفته تا مردم عادی، خوش آمد.

هنگامی که استقبال خوانندگان از «راه‌های ابریشم» را دیدم شگفت‌زده شدم. بیش از یک میلیون نسخه از آن در جهان به فروش رفت، هشت ماه در صدر فهرست ده اثر برتر ساندی تایمز بود، و در بریتانیا و چین و هند و کشورهای خلیج فارس پرفروش‌ترین کتاب شد. نشان داد خیلی‌ها مایل‌اند جهان را بهتر بشناسند و از مردمان و فرهنگ‌ها و مناطقی که گذشتهٔ پررونقی داشته‌اند بیشتر بدانند. معلوم شد خیلی‌ها علاقه‌مندند تاریخی را بخوانند که کانون توجه را از قصهٔ آشنای همیشگی، که روایت برتری اروپا و غرب است، به آسیا و شرق منتقل می‌کند و به شناخت روابط درهم‌تنیدهٔ مردمان و فرهنگ‌ها و قاره‌ها؛ چگونگی گسترش دین‌ها و زبان‌ها در گذشته، چگونگی انتقال سلیقه‌های خوراکی و پوشاکی و هنری و رقابت و وام‌گیری آنها از هم کمک کند. «راه‌های ابریشم» اهمیت محوری تسلط بر منابع و تجارت خارجی را نشان می‌دهد و از این رو بسترها و انگیزه‌های لشکرکشی‌ها در خشکی و دریا را، که امپراتوری‌ها از آن برخاستند، توضیح می‌دهد و اجازه می‌دهد که ما گذشته را نه مجموعه‌ای از دوره‌ها و منطقه‌های مجزا و متمایز بلکه زنجیره‌ای ببینیم که جهان را هزاران سال همچون بخشی از تاریخ بزرگ‌تر و فراگیرتری همبسته کرده است.